jeudi 15 novembre 2012

La chanson Lewjab n Wassen :"hommage à nos martyrs"


« lewjab n wassen » parmi l'une des meilleurs chansons chantée par Zerrouki Allaoua enregistrée les environs 1959

 

L'istikhbar (prélude) la ou il a chanté:

wacu n lewjab n wass-a

A yul-iw ḥzen

Yeweḍ-d lexbeṛ ar taddart

di tajmaɛt imi it -d sersen

alwaɛd ṛebbi

sufɣen-d lɣaci at ɛeqlenest….

 

Est dédié à ouallam seddik (Seddik At Ali) une grande figure de la révolution algérienne dans la région d’At ɛidel (rive droite de la Soummam, Bejaia) né à Tacheouft (Bouhamza) un homme que tout le monde respectait et aimait, tombé au champ d’honneur avec l’un de ses frères et son fils le 03 juillet 1958 lors d’une embuscade à Tighaziwine à Amalou Sidi Yahia.

Après cela l’armée française a ramené les trois corps à « Tajmaath » du village Akourma commune d’Amalou  et a fait sorti les habitants par force pour qu’ils identifient les corps et quand ils ont su que c’était le grand Seddik Ouallem (Seddik Ath Ali) tout le monde a pleuré et la tristesse a régné dans les cœurs et dans tous les villages de la région

Quand le chanteur Zerrouki Allaoua a appris la nouvelle en France, il a pleuré et  transformé sa tristesse en un poème chanté dans l’istikhbar de sa fameuse chanson « Lewjab n wassen »

Le 1er  couplet :(couplet répété)

a ṭṭiṛ iw safeṛ safeṛ

a ṭṭiṛ safeṛ safeṛ

abrid ik ar leqbayel

nadi idurar d swaḥel

awiyi-d lexbeṛ n lbaz

i-ɛmiruc anda yemṭel….

 
Dédié  à Amirouche  tombé aux champs d'honneur en 1958

 

Le 2eme couplet :

a ttiṛ iw safeṛ w-aɛjel

di lḥawa awwi amecwaṛ

abrid ik ar at ɛidel

sellem iyi f sadat lehraṛ

ɛeddi d ubrid n saḥel

ar umalu aten-ttafeḍ din

a sidi aḥmed uyaḥya

llah yenṣeṛ lmuǧahidin

Là ,il a chanté sa tribu, son village et les martyrs de sa région.

 

Enfin dans le dernier refrain 

La ou il a remplacé l’expression « ɛmiruc leɛyun n ṭṭiṛ » par : « lɛarbi d ɛzeyez d muḥand sɣir » qui sont ses trois amis au village Akourma (les trois Chenna) tombés aux champs d’honneur le même jour dans la région nommé « saḥel » à Amalou

 

ayakal ur t-nettɣeyiṛ

lɛarbi d ɛzeyez d muḥand sɣir

 

 

 

lundi 12 novembre 2012

et une petite biographie en langue kabyle (on n'ecrit pas bien en langue kabyle mais un petit essai c'est pas assez grave non )



Le Rossignol
Tudert-is
 
illul-d deg 5 Yulylu 1915 (05 Juillet 1915) di taddart Ukerma id izgan di tɣiwant umalu laɛrec n at ɛidel, baba-s ,Sɣir zeṛṛuqi id yussan si taddart izeṛṛuqen leflay di laɛrec n at weɣlis, ar taddart ukerma akken ad iccix fella-sen, yemma-s ɛezzug weṛdiya (yelli-s  ukerma)
zik imawlan t-gamin ad ggren arraw nsen ar iɣerbazen ifransisen qaren makken tɛawalen ad sefḍen isem azzayri akk d ineslem

baba-s n ɛellawa ur ixulef ara f wiyaḍ, netta daɣen yugi ad igger mmi-s ar dina ,i-gger-it ar timɛemert umalu (zawiya n aḥmed u yaḥya umalu) akken ad i-lmed leqran akk d tutlayt taɛrabt ,
cwiṭ kan akka yemut baba-s yegra-d ɛellawa d agujil netta akk d gmas malek
d yemma-s ig refden asawad ,t-rebba- tend  s  lḥif akk d lmaḥna.

ɛellawa  yeweḍ tura 15 iseggasen di lɛemer -is netta lxedma n tfelaḥt ur s tehwi ara , it ḥibi cnna, akk d tgitart- is ,dayma deg uḍan unebdu it-ruḥu ar yiwen n weẓru di ṭerf n taddart akken ad icnnu akk ad ikes f ul is netta d yimdukal is [azru aya  d win i-seman azru n lejnun id yezgan gar taddart Ukerma akk d taddart n tizi weqdem (amalu)]
sina iruḥ ar tamdint weqbu ,sin akkin ar bgayet akken ad inadi aɣrum is , dina ig xdem d aḥefaf g yiwet n tezniqt iqqaren "rue fatima" dina daɣen ig sɛa ccix sadeq abeǧawi lqahwa , ɛellawa illa ma ad it ḥefif i i-yemdanen  icennu , asmi is -d -yesla sadeq abeǧawi iɛejb- as sut is ḥlawen ihi ifka -y-as afud igerzen akken ad ikcem ar ubrid  n cnna
seg imaren  ɛellawa i-cennu di tmeɣriwen di bgayet, g ǧiǧel, deg uqbu icnna ulla deg malu (di tameɣra n yiwen n wemdakil is )
cwiṭ kan iɣli-d llaẓ f tmurt, lqaɛa ur d tak ara, lxedma ullac , medden akk luẓen, gma-s n ɛellawa t-nfat fransa ar kayan , netta ilaq ad yawi aɣrum is d win n  yemma-s,

ihi iruḥ netta akk d wemdakul- is ar fransa anida ig xdem di lmina g Marseille ,lxemda n lmina teɛteb t-semsax ɛellwa innumen it beday ar iman-is yarna ur innumen ara leɛtab amuqran, ur yewi ara iwanect-nni dina ig ǧǧa lxedma nni iruḥ ar lpaṛi ,ixdem dina d aḥefaf , akk di leqhawi, .....
sina iruḥ ar Lyon anda ig xdem barman , dina issen yiwet n trumit  it iɛawnen aṭas di tudert is dina (akken id qqaren labɛad ig snen ɛellwa)
def seggas n 1951 ɛellawa yuɣal-d ar tmurt akken ad ixṭeb yelli-s xali-s newara illan tecbaḥ teɣra yarna d yelli-s umerkanti , acu kan baba-s n taḥbibt-is yugit acku netta d acennay cnna di lweq nni d lɛib amuqran, yarna ɛellawa iznez akk taferka is-d yeǧǧa baba-s ,ihi ar at twacult is ur isɛi ara ṛṛay
ɛellawa ur iqdiɛ ara layas yuɣal ixeteb -d newara acḥal d abrid , akken baba-s n tina yeguma ad iḥnin fella-s iruḥ ar lqayed ben aɛli crif , icetka y-as

dina id iceyeɛ ar bab as n newara inna yas as tefkeḍ yelli-k mulac ak nfuɣ ar kayan
ɛellawa yuɣ newara , cwiṭ kan sɛan-d mit-sen amezwaru

sina akkin iwwi tawacult is ar fransa , dina itwala newara tarumit nni , ur t-qbil ara s liḥala nni ur s yehwi ara at freq argaz is akk d tayeḍ ,tuɣal-d ar tmurt tegguma at uɣal ar fransa , ɛellawa yuɣal ar fransa akk d mmi-s , ma d newara teqqim ar twacult is di lzzayer cwit kan t-sɛa-d yelli-s di tmurt argaz is ur ihdir ara
newara truḥ ar trad n lzzayer temmut  d tameɣrast

ɛellawa netta daɣen it ikki di trad dina di fransa , iznez akk ayen yesɛa akken aten imud  i- yemjuhad ,
) yexdem laksida ,lhlak akk d leǧruḥ is-d ǧǧa muqrit , yeqim sin waggur netta d amuḍin Deg 17 wember 1968 (17 novembre 1968 ) yemut yeweḍ laɛfu rebbi , yemṭel di tmeqbert n Thiais di fransa

 
Tudert unazur:
ɣas akken ɛellawa illa iḥemmel cnna ,yrna icennu di tmeɣriwin akk d leqhawi maca ur -d yessufeɣ ara aḍebṣi ines amezwaru armi d 1948 dina id icenna snat n tezlatin yiwet s teqbaylit "telifon ṣuni ṣuni" anida id yeḥka taḥkayt is wezilin akk di lxedma n lmina, t i-snat s taɛrabt "laḥbab lyum"

sina issufeɣ d acḥal tasfift

1954 tabrat n taɛzizt, lbabur bu laḥwaci , yugi ad yuɣal ,yaɛceq di lbal..

1956 a ṛebbi lfedl ik muqer, ayafrux a mmi-s n lḥer,

1959 lwajeb n wassen a rebb laḥnin ,a yagelid mulana

1963 tasekurt ,laɛlam n lzayer yet refrif

.......




icnna deg seggas n 1964 di lzzayer tamanaɣ

tuget di tizlatin is  d netta i-ten --id ittarun d netta diɣ isen-t id ixedmen aẓawan nsent

-di tuder is icnna alla yiwen n duo netta akk d bahiya faraḥ di tizlit yugi ad yuɣal

-ixdem aṭas akk d ɛemrawi missum

-di tizlatin is iḥeku-d ayen akk isɛeda di tudert-is , tigujelt-is, lɣerba s, tayri-s, lfiraq akk d tmeṭṭut-is, tamurt is, ....

-imlal acḥal d acennay:akli yaḥyaten, kamal ḥamadi, xedouǧa,……………..mebla ma nettu sadeq abeǧawi akk d lili lɛebassi is-d ineǧren abrid ar cnna